Thực trạng phí “bôi trơn” ở Việt Nam hiện nay như thế nào?

Trên thực tế, “phí thiết lập” đã trở nên phổ biến đến mức chúng thậm chí còn được gọi là “văn hóa” của ngành hay thậm chí còn hơn thế là “hoa hồng”. Vậy thực trạng phí “tạo điều kiện” ở Việt Nam hiện nay như thế nào? Hãy cùng công ty luật Thái Dương FDI Hà Nội tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Phí “bôi trơn” là gì?

Thuật ngữ “thuế dầu nhờn” là cách diễn đạt dùng để chỉ những khoản chi không chính thức mà nhiều tổ chức, cá nhân sẵn sàng chi trả khi làm việc với cơ quan nhà nước, ngoài những khoản chi chính thức được quy định rõ ràng trong các văn bản pháp luật.

Ví dụ: khi một người tham gia vào quy trình KT3, họ thường phải đối mặt với quy trình thanh toán kéo dài do số lượng tài liệu lớn. Để đẩy nhanh tiến trình, họ có thể tùy tiện đưa một số tiền từ vài trăm đến một triệu đồng cho người phụ trách tố tụng.

Thực trạng phí “bôi trơn” ở Việt Nam hiện nay như thế nào?

Theo Báo cáo PCI 2019 do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố vào tháng 5 năm 2020:

Khảo sát PCI 2019 nhìn chung lưu ý:

– Tỷ lệ doanh nghiệp lo ngại “đang chờ phán quyết” trong tố tụng hiện chỉ còn 21,6%, giảm mạnh so với mức 31,6% năm 2017 và 28,8% năm 2018.

– Năm 2019, chỉ có 41,2% doanh nghiệp cho rằng cần “trả hoa hồng để có cơ hội trúng thầu”, tỷ lệ này tiếp tục giảm so với mức 48,4% năm 2018 và 54,9% năm 2017.

– Năm 2019, có 54,1% doanh nghiệp cho biết bị cán bộ địa phương quản lý thủ tục hành chính cho mình quấy rối trong quá trình thực hiện thủ tục, so với 58,2% của năm 2018.

– Tỷ lệ doanh nghiệp báo cáo phải nộp phí không chính thức trong khảo sát PCI 2019 giảm xuống chỉ còn 53,6%, mức thấp nhất trong 6 năm qua.

Hiện trạng chi tiết ở một số khu vực

– Năm 2019, 48% doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) phải trả trung bình khoảng 24 triệu đồng cho các chi phí không chính thức khi xin giấy phép xây dựng. Cần lưu ý rằng những con số này có thể không phản ánh chính xác chi phí thực tế và chưa tính đến các công ty FDI không nộp đơn xin cấp phép quy hoạch vì sợ mất thêm tiền từ các khoản phí chính thức không cần thiết.

– Năm 2016, có 45,8% doanh nghiệp cho biết phải nộp phí không chính thức cho hoạt động thanh tra, đánh giá. Con số này giảm xuống còn 44,9% vào năm 2017, 39,9% vào năm 2018 và 32,5% vào năm 2019.

– Tỷ lệ doanh nghiệp phải nộp các khoản phí không chính thức trong quá trình làm thủ tục xuất nhập khẩu cũng giảm, từ 56,4% năm 2016 xuống còn 42,5% năm 2019.

– Năm 2016, hơn một nửa số doanh nghiệp FDI phải nộp phí không chính thức trong giao dịch đất đai. Tuy nhiên, năm 2019, tỷ lệ này tăng lên 3% so với năm 2018 nhưng vẫn giảm gần một nửa so với kết quả khảo sát năm 2016.

Qua số liệu từ báo cáo PCI, có thể thấy tỷ lệ doanh nghiệp nộp phí “tạo điều kiện” giảm dần (53,6% doanh nghiệp tham gia khảo sát năm 2019), thể hiện nỗ lực của chính quyền địa phương trong việc cải thiện thủ tục hành chính và giảm chi phí không chính thức . Tuy nhiên, tỷ lệ này vẫn còn khá cao và cần phải tăng cường công khai, minh bạch cũng như giảm bớt những hạn chế thực tiễn đối với hoạt động kinh doanh.

Báo cáo PCI 2019 được xây dựng dựa trên dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm:

– Khảo sát hàng năm với hơn 8.500 công ty tại 63 tỉnh, thành phố trong cả nước. Năm 2019, tổng cộng 8.773 công ty đã phản hồi.

– Khảo sát hàng năm hơn 2.000 công ty mới thành lập.

– Khảo sát hàng năm với hơn 1.500 doanh nghiệp FDI đến từ 21 tỉnh, thành phố, địa phương có số lượng doanh nghiệp FDI lớn nhất Việt Nam. Các công ty FDI này được lựa chọn ngẫu nhiên theo sự phân tầng. Tổng tỷ lệ phản hồi cho cuộc khảo sát này là 26%.

Làm thế nào để loại bỏ chi phí “bôi trơn”?

Mới đây, trong Hội thảo “Đánh giá cải cách thủ tục hành chính thuế và mức độ hài lòng của doanh nghiệp năm 2016”, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tiết lộ kết quả nghiên cứu giải cứu đáng chú ý. Theo nghiên cứu này, điều đáng lo ngại là tỷ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến thuế đã tăng lên tới 41%. Đặc biệt, có tới 34% doanh nghiệp phải nộp “phí không chính thức” cho cơ quan thuế, tỷ lệ này tăng so với mức 32% của năm 2014. Ngoài ra, 53% doanh nghiệp phải đối mặt với thanh tra, kiểm tra thuế, trong khi 30% cho rằng các cuộc kiểm toán này và kiểm toán thường không nhằm mục đích hướng dẫn các công ty tuân thủ tốt hơn các chính sách và thủ tục thuế mà nhằm phát hiện sai sót hoặc áp dụng những diễn biến bất lợi cho hoạt động kinh doanh thuế. Trước thực trạng này, nhiều người dân đã bày tỏ sự phẫn nộ: nộp thuế để xây dựng đất nước nhưng vẫn phải giải quyết các thủ tục hành chính tẻ nhạt, các thủ tục khác sẽ ra sao?

Trên thực tế, “phí thiết lập” đã trở nên phổ biến đến mức chúng thậm chí còn được gọi là “văn hóa” của ngành hay thậm chí còn hơn thế là “hoa hồng”. “Văn hóa” này không chỉ gây hại cho các chính trị gia (khi quan chức gây khó khăn để trục lợi cá nhân) mà còn khiến doanh nghiệp khó phát triển vì phải chi tiêu quá nhiều. Vậy tại sao vẫn có sự nhấn mạnh trong bối cảnh nỗ lực cải cách hành chính của Chính phủ?

Sự thật là nguyên nhân có thể đến từ cả hai phía: một số quan chức không trung thành muốn lợi dụng quyền lực để kiếm thêm tiền thông qua “phí tạo điều kiện”. Nếu không có khoản phí này, đơn đăng ký của công ty bạn có thể bị trì hoãn, gia hạn hoặc gặp khó khăn trong quá trình xét duyệt. Đến mức người dân phải hiểu rằng muốn làm nhanh thì phải nộp nhiều tiền hơn, thậm chí thủ tục xử lý cũng giống như việc “mua” dịch vụ của một số cơ quan thuế, như báo chí đưa tin mới đây. . Về phía doanh nghiệp, họ thường phải trả tiền để quá trình diễn ra suôn sẻ, bởi nếu không “bôi trơn” mọi việc sẽ trở nên khó khăn, nhất là khi phải đối mặt với các khoản nợ và lãi tính toán hàng ngày. Để kéo dài thủ tục hành chính, doanh nghiệp có thể phải trả lãi suất cao, có khi lên tới hàng tỷ đồng…

Đặc biệt, các chi phí liên quan đến “chi phí hỗ trợ” là rất đáng kể. Báo cáo Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (CPI) năm 2016 cho thấy 9-11% doanh nghiệp được khảo sát từ năm 2014 đến năm 2016 cho biết các chi phí riêng biệt này chiếm hơn 10% tổng doanh thu của họ, tăng so với mức 6 đến 8%. % trong 5 năm trước đó. Điều này đặt ra câu hỏi: các công ty sẽ bồi thường như thế nào? Theo các chuyên gia kinh tế, nếu chi phí này được tính vào giá thành sản phẩm thì cuối cùng người tiêu dùng sẽ phải gánh chịu. Điều này có thể làm giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Đối với các dự án lớn như hạ tầng giao thông, xây dựng trường học, công trình văn hóa, ảnh hưởng của các khoản phí này có thể gây khó khăn cho việc đảm bảo chất lượng của các dự án này. Nếu không tính chi phí, doanh nghiệp có thể thua lỗ và có thể phá sản.

Để tháo gỡ vướng mắc, gánh nặng cho doanh nghiệp, Chính phủ triển khai Nghị quyết 35 về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020. Theo nghị quyết này, các bộ, ngành, cơ quan quản lý nhà nước phải tiến hành cải cách toàn diện, đổi mới mọi quy trình, thủ tục, tối ưu hóa hỗ trợ. và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp. Điều này đã tạo ra hy vọng và tăng niềm tin của doanh nghiệp trong việc cải thiện cách thức công chức thực hiện nhiệm vụ của mình.

Mặc dù đã có sự mở cửa lớn trong cơ chế, chính sách thực hiện nghị quyết của Chính phủ nhưng vấn đề là công chức “tham nhũng” bằng cách lợi dụng quá trình giải quyết thủ tục hành chính để nhận “lệ phí tống tiền” vẫn chưa giảm đáng kể.

Trong bối cảnh cần giúp các doanh nghiệp phát triển và cạnh tranh hiệu quả trong quá trình hội nhập, không chỉ cần cắt giảm thủ tục hành chính mà còn phải kiên quyết giải quyết vấn đề “tham nhũng chính trị” của đội ngũ công chức. Như Thủ tướng đã nói, phải kiên quyết loại ra khỏi hệ thống quản lý những đối tượng không đạt yêu cầu, tiêu cực, gây phiền hà cho người dân. Chúng ta phải thay đổi tư duy từ quản lý, chỉ huy sang phục vụ, lấy sự hài lòng của cá nhân, doanh nghiệp làm thước đo để đánh giá hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước.

Chi tiết liên hệ

Công ty Luật Thái Dương FDI Hà Nội

Điện thoại: 0866 222 823

Email: luatthaiduonghanoi@gmail.com

Website: https://luatthaiduonghanoi.com

Fanpage: https://www.facebook.com/luatthaiduongfdihanoi

Địa chỉ: Tòa nhà Licogi 13, Số 164 Khuất Duy Tiến, Thanh Xuân, Hà Nội.