Giải quyết tranh chấp đòi lại đất thực hiện như thế nào?

Tranh chấp đất đai là một trong những dạng tranh chấp dân sự phổ biến và ngày càng tăng trong thời gian gần đây. Khi cá nhân hoặc tổ chức đối mặt với việc tranh chấp đất, việc xử lý và giải quyết tranh chấp này trở nên quan trọng. Hãy tham khảo bài viết dưới đây để tìm hiểu cách giải quyết tranh chấp đất đai một cách hiệu quả

Khái quát về tranh chấp đòi lại đất

Tranh chấp đòi lại đất là một dạng phổ biến trong tranh chấp đất đai, liên quan đến quyền sử dụng đất giữa các bên trong quan hệ đất đai. Theo khoản 1 của Điều 166 trong Bộ luật Dân sự năm 2015, quyền đòi lại đất từ người đã chiếm hữu, người đang sử dụng tài sản hoặc người được lợi về việc chiếm đất mà không có căn cứ pháp luật thuộc về chủ sở hữu hoặc chủ thể có quyền khác đối với đất. Thường xảy ra tranh chấp đòi lại đất khi người bị kiện có thể đang lấn chiếm, ở nhờ, trông coi, sử dụng đất đưa vào sản xuất, hợp tác xã hoặc đất được đứng tên giùm.

Pháp luật quy định ở khoản 2 của Điều 3 trong Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP rằng đối với các loại tranh chấp mà chứng minh xem ai là người có quyền sử dụng đất nhưng chưa được giải quyết tại Uỷ ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn theo quy định thì bị xem xét là chưa đủ điều kiện để khởi kiện; tuy nhiên, trong các tranh chấp khác liên quan đến quyền sử dụng đất như tranh chấp về thừa kế, giao dịch mua bán, tặng, cho, chuyển nhượng đất hoặc chia tài sản chung của vợ chồng, quyền sử dụng đất thì không bắt buộc phải hoà giải tại xã, phường mà vẫn có đủ điều kiện để khởi kiện tại Toà án.

Như vậy, qua việc phân tích các quy định trên, có thể thấy rằng để giải quyết tranh chấp đòi lại đất, có hai phương pháp chính là thông qua quá trình hòa giải tại Uỷ ban nhân dân cấp xã hoặc thông qua việc khởi kiện tại Toà án.2. Thủ tục hòa giải tranh chấp đòi lại đất tại Uỷ ban nhân dân

Nhà nước đưa ra quy định là khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hoà giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hoà giải tại cơ sở. Trong trường hợp các bên đã thực hiện hoà giải nhưng không thành hoặc không muốn hoà giải thì phải gửi đơn hoà giải đến Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để hoà giải. Tuy nhiên việc hòa giải tại Uỷ ban nhân dân cấp xã là không bắt buộc, chỉ có tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất mới phải bắt buộc hòa giải tại Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có đất.

Theo đó, tranh chấp đòi lại đất là tranh chấp bắt buộc phải tiến hành hòa giải tại uỷ ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn nơi có đất. Theo đó, thủ tục hòa giải tranh chấp đòi lại đất được tiến hành theo quy định tại Điều 202 Luật Đất đai năm 2013 như sau:

– Khi việc hoà giải giữa các bên không thành công, quy trình tiếp theo là viết đơn yêu cầu hoà giải đến Uỷ ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn nơi đất đang tranh chấp. Sau khi nhận được đơn yêu cầu từ các bên, Chủ tịch uỷ ban, người đứng đầu của Uỷ ban nhân dân cấp xã, sẽ tiến hành thẩm tra và xác minh để tìm hiểu nguyên nhân xuất phát của tranh chấp. Họ sẽ thu thập giấy tờ và tài liệu có liên quan đến tình trạng hiện tại của đất, quá trình sử dụng đất, cung cấp thông tin về nguồn gốc của đất đang bị tranh chấp.

– Sau khi đã xác định được những vấn đề quan trọng, quy trình tiếp theo là tiến hành quá trình hoà giải thông qua việc thành lập một Hội đồng hoà giải tại Uỷ ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn. Hội đồng hoà giải này thường bao gồm Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch của Uỷ ban, Chủ tịch Hội đồng phối hợp với Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc xã, thị trấn, phường; cùng với tổ trưởng tổ dân phố trong khu vực đô thị hoặc trưởng thôn, ấp đối với khu vực nông thôn. Ngoài ra, trong trường hợp cụ thể, Hội đồng hoà giải còn có thể mời một người có uy tín trong dòng họ, nơi sinh sống, hoặc nơi làm việc, hoặc có kiến thức về lĩnh vực pháp lý, kiến thức xã hội, hoặc người có trình độ pháp lý, người già làng, chức sắc tôn giáo, người biết rõ về vụ việc hoặc một số đối tượng khác như Hội phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, tùy vào tình huống cụ thể.

– Trong phiên hoà giải tại UBND, sự hiện diện đầy đủ của tất cả các bên là rất quan trọng để đảm bảo quá trình hoà giải diễn ra hiệu quả. Pháp luật cho phép một lần vắng mặt và hoãn phiên hoà giải. Tuy nhiên, nếu có sự vắng mặt lần thứ hai hoặc nếu các bên có ý kiến thay đổi kết quả hoà giải đã được đạt được, thì quá trình hoà giải được xem là không thành công. Trong trường hợp này, Chủ tịch Hội đồng hoà giải sẽ lập biên bản ghi lại sự không thành công của quá trình hoà giải theo quy định. Biên bản này phải có chữ ký của Chủ tịch Hội đồng, các bên có mặt tại phiên hoà giải, và các thành viên tham gia hoà giải. Sau đó, biên bản sẽ được đóng dấu của UBND cấp xã và được gửi đến cho các bên tranh chấp. Ngoài ra, bản sao của biên bản sẽ được lưu tại UBND cấp xã.

– Các bên được cấp quyền thể hiện ý kiến của họ bằng văn bản trong khoảng thời gian 10 ngày kể từ ngày lập biên bản hoà giải ban đầu. Nếu có ý kiến thay đổi, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã sẽ tổ chức một cuộc họp Hội đồng để xem xét ý kiến bổ sung và sau đó lập lại biên bản hoà giải, tùy thuộc vào kết quả của cuộc họp.

– Khi có sự thay đổi về tình trạng ranh giới đất hoặc quan hệ sử dụng đất trong các trường hợp tranh chấp đất liên quan đến hộ gia đình, cá nhân hoặc cộng đồng dân cư, biên bản hoà giải sẽ được gửi từ Uỷ ban nhân dân cấp xã đến Phòng Tài nguyên và Môi trường. Trong các trường hợp khác, biên bản sẽ được gửi đến Sở Tài nguyên và Môi trường. Sau đó, hai cơ quan này sẽ đánh giá và ra quyết định về việc công nhận sự thay đổi về ranh giới đất và cấp mới Giấy chứng nhận quyền sở hữu đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

Như vậy, trong trường hợp quá trình hoà giải diễn ra mà tất cả các bên đều đạt được sự thống nhất về ý kiến, không có sự thay đổi trong ý kiến của bất kỳ bên nào hoặc có sự thay đổi về ranh giới, người sử dụng đất, và đã có quyết định công nhận từ cơ quan có thẩm quyền, thì quá trình hoà giải được xem là thành công. Trong trường hợp này, các bên không thể tiếp tục giải quyết tranh chấp đất bằng bất kỳ hình thức nào khác.

Ngược lại, nếu quá trình hoà giải không thành công và cuối cùng dẫn đến việc lập biên bản hoà giải không thành, các bên sẽ tiến hành việc gửi đơn yêu cầu tiếp tục giải quyết tranh chấp đất tới các cơ quan có thẩm quyền để xem xét và đưa ra quyết định cuối cùng

Giải quyết tranh chấp đòi lại đất khi hoà giải không thành

Việc giải quyết tranh chấp đòi lại đất đai chỉ xảy ra khi sau quá trình hoà giải tại UBND cấp xã không đạt được sự thỏa thuận giữa các bên. Trong trường hợp này, các bên sẽ tiến hành việc gửi đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai tới các cơ quan có thẩm quyền, và quá trình giải quyết được thực hiện như sau:

Toà án nhân dân sẽ xem xét và giải quyết tranh chấp đòi lại đất đai trong trường hợp tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất hoặc quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất mà các bên đương sự đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc một trong các tài liệu được quy định tại Điều 100 của Luật đất đai năm 2013.

Nếu các bên đương sự không có bất kỳ tài liệu nào theo quy định tại Điều 100 của Luật đất đai năm 2013 hoặc không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, họ có thể lựa chọn gửi đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tới Uỷ ban nhân dân cấp có thẩm quyền. Hoặc, các bên đương sự có thể tiến hành khởi kiện tại Toà án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. Trình tự giải quyết tranh chấp đòi lại đất thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện và cấp tỉnh được quy định chi tiết tại Điều 89 của Nghị định 43/2014/NĐ-CP.

Nếu các bên lựa chọn khởi kiện tại Toà án, họ phải tuân theo các quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, đảm bảo các điều kiện và chủ thể khởi kiện. Họ cũng cần lựa chọn Toà án nhân dân có thẩm quyền dựa trên cấp và lãnh thổ được quy định trong Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015.

Chi tiết xin liên hệ: Công ty Luật Thái Dương FDI Hà Nội

Điện thoại: 0866 222 823

Email: luatthaiduonghanoi@gmail.com

Website: https://luatthaiduonghanoi.com

Fanpage: https://www.facebook.com/luatthaiduongfdihanoi

Địa chỉ: Tòa nhà Licogi 13, Số 164 Khuất Duy Tiến, Thanh Xuân, Hà Nội